Fajka

Fajka pozwala nurkom na oddychanie na powierzchni bez porzeby podnoszenia głowy ponad powierzchnię wody. Nurek może użyć fajki gdy pływa, albo odpoczywa na powierzchni oszczędzając powietrze w butlach nurkowych.

Żeby lepiej zrozumieć wartość fajki, rozważmy przykład:
Głowa przeciętnego człowieka waży 7-9 kg. 
Wyobraźmy sobie nurka usiłującego płynąć na powierzchni dłuższy dystans równocześnie trzymając nad sobą 8 kg.

Nawet z płetwami nie jest to łatwe. Nurek, który stale podnosi głowę ponad wodę w zasadzie robi to samo. Fajka pozwala nurkowi oddychać relatywnie łatwo z całkowicie zanurzoną głową.

Typowa fajka to zakrzywiona rurka otwarta z góry i zakończona ustnikiem z dołu. Oczywiście, tak jak każdy inny sprzęt nurkowy, materiał z którego zrobiona jest fajka, oraz jej właściwości różnią się w zależności od modelu. To, jaka fajka jest najlepsza dla nurka, zależy od wielu czynników: od przeznaczenia fajki, do rozmiarów samego nurka.

Różne rodzaje fajek, od najprostszych (po prawej) do uznawanej za jedną z najepszych fajkę firmy Technisub (po lewej)

Materiały

Większość sprzedawanych obecnie fajek jest zrobiona z kombinacji silikonu i plastiku. Górna częśc fajki, czyli sama rurka, jest zazwyczaj zrobiona ze sztywnego plastiku. Natomiast dolna część oraz ustnik zrobione są z silikonu.

Dużo rzadziej spotyka się fajki zrobione z gumy, ktore były popularne do lat osiemdziesiątych. Ich spadek popularności wynika z podobnych powodów, jak dla dla masek zrobionych z tego materiału. Dodatkowo barwiona guma z czasem ma tendencję do zabarwiania silikonu z którym się styka. Powodowane jest to z jednej strony przez uwalnianie z gumy w atmosferę barwników oraz węgla, a z drugiej strony przez wysoką porowatość silikonu, który natychmiast absorbuje zarówno barwniki jak i węgiel.

Własności

Dzisiejsze fajki różnią się wieloma właściwościami. Wybór ich zależy od tego kto, gdzie, i w jakim celu będzie ich używał.

Budowa współczesnej fajki

Rozmiar

Większość fajek ma 35-45 cm długości (od środka ustnika do czubka rurki) i 19-22 mm wewnętrznej średnicy. Dla kontrastu, w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych używano zazwyczaj dłuższych i węższych fajek.

Dzisiejsze większe, ale krótsze fajki zapewniają mniejsze opory oddechowe. Im większy wewnętrzny przekrój rurki, tym mniejszego wysiłku potrzebuje nurek do oddychania. Im krótsza rurka, tym mniej wydychanego do rurki, martwego powietrza (tzw. martwa objętość) nurek zaczerpnie podczas wdechu. Oczywiście istnieją praktyczne granice na długość i przekrój rurki.

Jeżeli wewnętrzna średnica rurki jest zbyt szeroka, może być trudno ją wydmuchać, to jest usunąć wodę z rurki przed rozpoczęciem oddychania. Zamiast wydmuchania wody z rurki jednym mocnym wydechem, wydychane powietrze z rurki bąblowało by tylko w wodzie uwięzionej w rurce. Jeżeli fajka była by zbyt krótka, jej koniec byłby zbyt blisko powierzchni wody, a czasami i pod wodą, umożliwiając wodzie wpływanie do środka.

Najpopularniejsze modele rurek mają wewnętrzną średnicę dochodzącą do 25 mm. Niżsi i mniejsi nurkowie powinni jednak rozważyć używanie nieco węższej rurki. Dla nich węższe rurki nie spowodują zauważalnie większych oporów oddechowych, natomiast z pewnością będą łatwiejsze do wydmuchania. Mniejsze rurki mają także mniejsze ustniki.

Kształt

Dzisiejsze fajki mają kształt ściśle przylegający do głowy nurka. I znowu kontrastuje to z fajkami z lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych, które miały głebokie zagięcie w kształcie U przy podstawie i prostą rurkę do góry. Dzisiejsze wygodniejsze fajki mają mniejsze opory oddechowe, mniej martwego powietrza i mniejszą tendencję do uwięzienia wody niż starsze fajki z głębokimi zagięciami.

Rurka współczesnych fajek jest zakrzywiona dookoła głowy nurka. Nie ma to wpływu na opory oddechowe, a zmniejsza opór wody w czasie pływania. Zmniejsza też prawdopodobieństwo zaplątania rurki, bądź uderzanie nią w zewnętrzne obiekty.

Wygodny ustnik

Niewiele jest równie nieprzyjemnych rzeczy dla nurka jak niewygodny ustnik fajki albo automatu oddechowego. Dlatego większość dobrej jakości fajek ma anatomicznie zaprojektowany ustnik zwiększający komfort i minimalizujący zmęczenie szczęk. Dodatkowo silikon używany w ustnikach jest bardziej miękki i wygodniejszy od używanej dawniej gumy neoprenowej.

Przekręcony ustnik

Kąt, pod którym fajka spoczywa z boku głowy nurka, nie jest taki sam jak kąt wymagany, aby ustnik spoczywał komfortowo w ustach. Dlatego ustniki fajek są lekko przekręcone. Niektóre ustniki mogą się nawet obracać tak, aby nurek sam mógł dopasować kąt obrotu.

Kolor

Tak jak maski, płetwy i inne wyposażenie, nurek może wybrać fajkę o dowolnym kolorze. Można go dobrać do koloru pozostałego wyposażenia. Rurka i plastikowe części są barwione, natomiast części silikonowe zazwyczaj są przeźroczyste. Sama góra fajki często jest zaznaczona odblaskowo, np. flagą nurkową, dla lepszej widoczności nurka z brzegu i z przepływających jednostek wodnych.

Mocowanie fajki, zapinka

W zasadzie wszystkie fajki posiadają jakiś system mocowania ich do paska maski. Może to być prosta gumka, silikonowy uchwyt w kształcie ósemki albo specjalny klips. Nurek koniecznie powinien sprawdzić system mocowania przy kupowaniu fajki a także przed każdym nurkowaniem.

Składane fajki

Rodzaj fajki, która dzięki zginającej się części przy podstawie może być złożona i schowana np. do kieszeni skafandra, kiedy nie jest używana. Powoduje to brak dyskomfortu oraz niebezpieczeńst związanych z możliwością zahaczenia fajką o coś pod wodą.

Fajki z zaworkiem

Obecnie powszechne są fajki wyposażone w jednokierunkowy zaworek pod ustnikiem (zaworek zwrotny). Dzięki grawitacji zaworek ten pozwala na wylanie się z fajki tej części wody, która jest ponad powierzchnią. Zdarzają się też fajki z dodatkowym zaworem (zaworkiem labiryntowym) na górze rurki, który zapobiega wchlapywaniu się wody do środka rurki przy złych warunkach pogodowych. Pozwala na wlewanie się wody do fajki podczas zanurzenia, ale nie przeszkadza w jej wydmuchaniu. Prostszym rozwiązaniem jest falochron, czyli osłonka wlotu powietrza.

Zaworki pod ustnikiem są w większości dostępnych obecnie fajek.

Niebezpieczeństwa i dyskomfort

Fajka stwarza pewne niebezpieczeństwa oraz znaczny dyskomfort. Płetwonurek powinien mieć skonfigurowany sprzęt w ten sposób, aby wyeliminować wszelkie odstające elementy. Fajka natomiast do nich należy. Stwarza to m.in. niebezpieczeństwo zahaczenia np. o linkę i zaplątania się. Może to spowodować utratę maski i brak zdolności widzenia pod wodą. W związku tym część nurków uważa, że niebezpieczeństwa związane z korzystaniem z fajki przewyższają zalety i z niej rezygnuje. Fajka może przeszkadzać, kiedy nurek oddycha z automatu oddechowego. Niewłaściwe jej ułożenie może także powodować zalewanie maski. W związku z tym nurek może wybrać fajkę składaną, którą można schować np. do kieszeni skafandra, kiedy nie jest używana.