Sposoby leczenia urazów ucha i zatok

Robert Boyle jako pierwszy stwierdził, że objętość gazów zmienia się odwrotnie proporcjonalnie do ciśnienia. Brzmi to świetnie z punktu widzenia naukowca planującego zabierać pod wodę nadmuchane balony, ale nie dla osoby z przeziębieniem, alergią, skrzywioną przegrodą nosową, polipami w zatokach, lub po prostu kiepsko działającymi trąbkami Eustachiusza. Dla kogoś, kto ma problemy z wyrównaniem ciśnienia w uszach lub zatokach, lecz mimo to próbuje nurkować, prawo Boyle’a objawia się naprawdę boleśnie. Urazy ciśnieniowe ucha i zatok.

Jeśli wyższe ciśnienie zewnętrzne "wciska" płyny i krew z tkanek i naczyń do przestrzeni powietrznych ucha i zatok, efektem jest ból uszu i zatok, upośledzenie słuchu, i często zawroty głowy. Te formy urazu ciśnieniowego określane są jako barotitis (uszy) lub barosinusitis (zatoki). Barotitis może prowadzić do infekcji i zapalenia ucha środkowego. Leczenie przez otolaryngologów zazwyczaj wymaga doustnego przyjmowania antybiotyków, środków zmniejszających wydzielanie śluzu, a w sytuacjach przewlekłych – sterydów. Całkowita absorbcja przez tkanki lub usunięcie przez trąbki Eustachiusza płynów z ucha środkowego może trwać nawet sześć tygodni. W rzadkich przypadkach, w błonie bębenkowej umieszczana jest cienka rurka pozwalająca na wentylację ucha środkowego i zapobiegająca ponownemu napłynięciu płynów. Oczywiście, poszkodowany nie może nurkować, dopóki rurka nie zostanie usunięta, a błona bębenkowa nie zagoi się. W żadnym wypadku nurek z barotitis nie powinien nurkować lub latać samolotem, do chwili, gdy ucho zacznie funkcjonować prawidłowo.

Barosinusitis objawia się bólem w policzkach, pomiędzy oczami, wzdłuż nosa i w górnej szczęce. Nurek powinien zaprzestać nurkowania. Otolaryngolodzy zalecają zazwyczaj doustne przyjmowanie antybiotyków i środków zmniejszających wydzielanie śluzu. Niekiedy ból zmniejsza się po użyciu sprayów do nosa oraz naprzemiennym stosowaniu zimnych i gorących okładów na policzkach, pomagających w udrożnieniu zatok. Lekarz może też zalecić zażywanie środków przeciwbólowych.

Przerwana lub rozerwana błona bębenkowa. Do przerwania lub rozerwania błony bębenkowej dochodzi zazwyczaj wtedy, gdy nurek kontynuuje zanurzanie pomimo silnego bólu w uszach. Także nawracające zapalenia ucha w dzieciństwie mogą spowodować osłabienie błony bębenkowej i zwiększenie jej podatności na przerwanie, a inną przyczyną urazu może być wyjątkowo silne wyrównywanie ciśnienia, zwłaszcza w trakcie kataru. Zimna woda wlewająca się do ucha może spowodować zawroty głowy. W takiej sytuacji, poszkodowany nurek powinien poinformować partnera o problemie i powoli się wynurzyć. Krew w uchu zewnętrznym generalnie oznacza, że doszło do przerwania błony. Poszkodowany nurek powinien powstrzymać się od nurkowania, zapobiegać dostaniu się wody do ucha, i jak najszybciej skosultować się z otolaryngologiem. Przerwanie błony bębenkowej powoduje czasową utratę słuchu, ale słuch powróci po zrośnięciu się błony. Niewielkie rozdarcie błony zrośnie się w przeciągu jednego do sześciu tygodni. W wielu wypadkach lekarz nie będzie musiał przepisywać kropli ani antybiotyków, ponieważ nie dojdzie do infekcji. Musi o tym jednak zadecydować lekarz. Rozerwania, które nie zrastają się samorzutnie, muszą być operowane. W trakcie operacji nazywanej tympanoplastyką, fragment tkanki umieszczany jest nad i pod rozerwaniem, tak że zostaje ono zakryte.

Uraz ciśnieniowy ucha wewnętrznego

Do rozerwanie okienka okrągłego, czyli do urazu ciśnieniowego ucha wewnętrznego, zazwyczaj dochodzi na skutek późnego rozpoczęcia wyrównywania ciśnienia i wykonania silnej, przedłużonej próby Valsalvy. Gdy dojdzie do urazu, ucho będzie wydawać się wypełnione, może też wystąpić upośledzenie słuchu. Głuchota może pojawić się natychmiast, albo z niewielkim opóźnieniem. Nurek, który podejrzewa u siebie uraz ciśnieniowy ucha wewnętrznego, powinien natychmiast skontaktować się z otolaryngologiem. Lekarz może zalecić odpoczynek i unikanie wysiłku przez pewien czas; jeśli jednak słuch nie powróci, konieczna może być operacyjna rekonstrukcja okienka okrągłego. Po takiej operacji, poszkodowany nurek nie powinien nurkować ani latać samolotem przez kilka miesięcy. Zawroty głowy. Zawroty głowy (vertigo) są symptomem wielu rodzajów urazów ciśnieniowych, i dlatego nie powinny być ignorowane. Przyczyny zawrotów głowy mogą być różne, od lekkiego ściśnięcia ucha środkowego, aż do przerwania błony bębenkowej lub urazu ciśnieniowego ucha wewnętrznego. Dlatego symptom ten powinien być potraktowany poważnie, i nurek powinien natychmiast skonsultować się z lekarzem specjalizującym się w medycynie nurkowej (na przykład z DAN – Divers Alert Network). Dla prawidłowej diagnozy przydatne jest poznanie historii nurkowania. Pomocna może być ocena stanu ucha przez lekarza, który może rozpoznać przerwanie błony bębenkowej lub okienka okrągłego lub owalnego. Zawroty głowy mogą też świadczyć o chorobie dekompresyjnej, ale w takim wypadku często inne symptomy ułatwiają diagnozę.

Ucho pływaka (zapalenie ucha zewnętrznego - otitis externa). Chociaż nie jest to właściwie forma urazu ciśnieniowego, ucho pływaka jest prawdopodobnie najczęstszym problemem nurków dotyczącym ucha. To nieprzyjemne schorzenie wynika ze zmiany odczynu (pH) kanału ucha zewnętrznego z kwaśnego na zasadowy na skutek wielokrotnej ekspozycji na wodę i wilgoć. Symptomy mogą być różne – od kłopotliwego swędzenia, aż do całkowitego zamknięcia kanału ucha zewnętrznego, obrzęku, nasilonego bólu i gorączki. Najlepszym sposobem zapobiegania temu schorzeniu jest regularne przemywanie uszu po nurkowaniu jednym z łatwo dostępnych roztworów, na przykład przeznaczonych do uszu kropli zawierających kwas octowy. Jeśli nurek jest podatny na zapalenie ucha zewnętrznego, powinien robić to za każdym razem gdy woda dostanie się do kanału słuchowego. Jeśli zaś w uszach nurka znajduje się duża ilość woszczyny, otolaryngolog powinien okresowo ją usuwać.

Wyrośla kostne (exostoses)

to twarde guzki w kanale ucha zewnętrznego, pojawiające się po wielokrotnej ekspozycji na zimną wodę. Wyrośla kostne mogą zatrzymywać w kanale ucha różne śmieci i paprochy, dlatego nurek z tymi zmianami może wymagać regularnego czyszczenia uszu. Ostry przypadek ucha pływaka wymaga konsultacji lekarskiej. Na leczenie zwykle składa się czyszczenie ucha, umieszczenie tamponu w przewodzie słuchowym zewnętrznym, doustne przyjmowanie antybiotyków i środków przeciwbólowych, stosowanie kropli dousznych i nagrzewania lampą. Poszkodowany nie powinien nurkować i powinien chronić ucho przed wodą, aż dojdzie do całkowitego wyleczenia. Niekiedy w uchu zewnętrznym dochodzi do infekcji grzybiczej. Otolaryngolog może ją zdiagnozować i zalecić odpowiednie postępowanie.

Ogólne sposoby zapobiegania

Powinieneś wyrównywać ciśnienie zaraz po rozpoczęciu zanurzania, a później często w miarę zanurzania. Dogodnie jest korzystać z liny opustowej do kontrolowania tempa zanurzania bądź wynurzania. Dobrze jest też zanurzać się i wynurzać w pozycji pionowej lub ukośnej – z głową powyżej stóp, tak by obniżyć ciśnienie żylne w głowie i szyi i ułatwić wyrównywanie ciśnienia.

W żadnym wypadku nie nurkuj z przeziębieniem, alergią lub nawet lekkim przytkaniem górnych dróg oddechowych – trąbki Eustachiusza i wejścia do zatok mogą być przyblokowane w stopniu wystarczającym, by uniemożliwić wyrównanie ciśnienia. Jeśli masz alergie, poddaj się leczeniu. Po zakończeniu nurkowania, żeby zapobiec uchu pływaka możesz przemyć przewody słuchowe i wysuszyć uszy na słońcu. W aptekach kupić można dostępne bez recepty płyny do przemywania uszu. Oczywiście, zawsze dobrze jest omówić z lekarzem domowym stosowanie środków i metod zapobiegawczych. Nie stosuj żadnego rodzaju antybiotyku do uszu jako środka zapobiegawczego – o ile nie zalecił ci tego lekarz. Jeżeli często masz problemy z wyrównywaniem ciśnienia, twój lekarz również może ci pomóc. Często skutkuje stosowanie sprayu do nosa dziesięć minut przed nurkowaniem. Jednak zabieg ten nie powinien być nigdy stosowany do umożliwienia nurkowania w trakcie przeziębienia, i powinieneś omówić z lekarzem częste stosowanie takiego sprayu.

Skrzywienie przegrody nosowej (chrzęstno-kostnej przegrody rozdzielającej jamę nosową) może przyczyniać się do blokowania trąbek Eustachiusza i ujść zatok. Zanim zrezygnujesz z nurkowania przez niemożność wyrównania ciśnienia, skorzystaj z porady otolaryngologa. Wyprostowanie przegrody lub otwarcie nosa może ułatwić wyrównywanie ciśnienia i umożliwić ci nurkowanie. Nie nurkując gdy nie możesz wyrównać ciśnienia, pamiętając o wczesnym i częstym wyrównywaniu ciśnienia w uszach i unikając nasilonego wyrównywania ciśnienia, powinieneś być w stanie uniknąć urazów ciśnieniowych uszu i zatok.