Nurkowanie wielopoziomowe
Gdybyś odbywał tylko jedno nurkowanie bezdekompresyjne dziennie, i każdorazowo na tę samą głębokość, to nie potrzebowałbyś właściwie ani tabel nurkowych, ani komputera nurkowego. Jeśli odbywałbyś nurkowania powtórzeniowe, ograniczając czas twoich nurkowań do czasów zestawionych w tabeli nurkowej dla najgłębszego punktu twojego profilu, potrzebujesz wprawdzie tabel nurkowych, lecz wciąż mógłbyś się obyć bez komputera nurkowego. Komputer nurkowy oszczędza ci nieco roboty, ale jeśli nie przeszkadza ci ograniczanie czasu nurkowania do limitów bezdekompresyjnych wyliczonych dla jednej, maksymalnej głębokości, to praktycznie jedyną korzyścią wynikającą z posiadania komputera jest wyliczanie czasu bezdekompresyjnego w oparciu o twoją rzeczywistą głębokość, a nie o głębokość zaokrągloną w górę, do następnej wartości występującej w tabeli.
Jeśli jednak chcesz zaplanować i przeprowadzić rzeczywiste nurkowanie wielopoziomowe, komputer nurkowy jest praktycznie niezbędny. Wprawdzie możesz zaplanować nurkowanie wielopoziomowe z kołową wersją RDP – The Wheel, jednak komputer zapewnia znacznie większą elastyczność i wydłużenie czasu nurkowania. Wprowadzenie komputerów nurkowych zrewolucjonizowało nurkowanie, a najważniejsza częścią tej rewolucji było właśnie umożliwienie odbywania nurkowań wielopoziomowych.
Nurkowanie wielopoziomowe jest sposobem bezpiecznego wydłużania czasu dennego znacznie powyżej limitów bezdekompresyjnych dla największej głębokości. Na poziomie modelu, wygląda następująco: przypuśćmy, że pierwsze nurkowanie zamierzasz odbyć na głębokość 36,5 metra. W trybie planowania, twój komputer wyświetla, że bezdekompresyjny czas nurkowania na tej głębokości wynosi 10 minut.
Rozpoczynasz nurkowanie, schodzisz na zaplanowaną głębokość, i po 10 minutach twój komputer sygnalizuje, że czas bezdekompresyjny dobiegł końca (w przykładzie dochodzimy do limitów, aby wyraźniej zademonstrować metodę, a nie dlatego że jest to dobry pomysł!). Pozostały czas bezdekompresyjny wynosi 0, i twój komputer sygnalizuje – przez migotanie cyfr na wyświetlaczu, pojawiające się strzałki, sygnały dźwiękowe itd. – że musisz rozpocząć wynurzanie, bo w przeciwnym wypadku będziesz musiał wykonać przystanek bezdekompresyjny. Rozpoczynasz wynurzanie, lecz na głębokości około 24 metrów zachodzi ważna zmiana. Czas bezdekompresyjny nie wynosi już 0; zaczyna się wydłużać, a im płycej się znajdujesz, tym więcej czasu ci pozostaje.
Nie usunąłeś z organizmu azotu – w każdym razie, nie była to znacząca ilość. Wydłużenie czasu wynika ze funkcjonowania modelu. Wcześniej dowiedziałeś się, że 5-minutowy kompartment kontrolował czas denny na głębokości 36,5 metra. Jednak na głębokości 24 metrów 5-minutowy kompartment nie odgrywa już więcej roli – nie może osiągnąć dopuszczalnego nasycenia azotem. Na mniejszych głębokościach, to wolniejsze przedziały kontrolują czas denny. W miarę wynurzania, przedziały kontrolujące ulegają zamianie na coraz wolniejsze, ponieważ wynurzasz się ponad głębokości, na których kolejne kompartmenty szybsze mogą osiągnąć dopuszczalne nasycenie azotem. Ponieważ te wolniejsze przedziały nie osiągnęły jeszcze dopuszczalnych limitów, czas bezdekompresyjny ulega wydłużeniu. Jeśli będziesz kontynuować powolne wynurzanie przez cały czas nurkowania, twoje nurkowanie na głębokość 36,5 metra może w rzeczywistości trwać ponad 60 minut, i wreszcie zmuszony będziesz do wynurzenia z powodu wyczerpania powietrza, a nie z powodu wykorzystania całości czasu bezdekompresyjnego.
Brzmi to świetnie, ale czy jest bezpieczne? Raz jeszcze, wszystkie modele bezdekompresyjne wymagają weryfikacji. Gdy na początku lat 80. komputery nurkowe po raz pierwszy pojawiły się w użyciu, dr Carl Edmonds miał wątpliwości odnośnie nurkowania wielopoziomowego: ”Nie było przeprowadzonych wystarczających testów, potwierdzających tę koncepcję”. Wówczas miał właściwie rację. Karl Huggins przeprowadził ograniczone (chociaż uwieńczone powodzeniem) testy w roku 1983, ale dopiero w 1987 testy Powella, dotyczące 3000 ekspozycji w różnych kombinacjach nurkowań wielopoziomowych i powtórzeniowych, doprowadziły do uzyskania wyników ostatecznie uwiarygadniających koncepcje nurkowań wielopoziomowych i powtórzeniowych. Od tego czasu, nurkowanie wielopoziomowe stało się podstawowym rodzajem nurkowania rekreacyjnego, i miliony nurkowań wielopoziomowych wykonywane są każdego roku – co nie skutkuje znaczącym wzrostem ilości przypadków choroby dekompresyjnej. Bez wątpienia, nurkowanie wielopoziomowe jest wiarygodną i sprawdzoną koncepcją.
Dawniej nurkowie próbowali stosować tabele US Navy do planowania nurkowań wielopoziomowych. Traktowano każdą głębokość jak nurkowanie, a późniejszy pobyt na mniejszej głębokości jako nurkowanie powtórzeniowe bez przerwy powierzchniowej. Problem z tym podejściem polegał na tym, że mogłoby prowadzić do odbywania nurkowań znacznie wykraczających poza przetestowane profile, a nawet powyżej poziomów dozwolonych przez model dekompresyjny. Wynika to z faktu, że „powtarzanie się” – repetting up, jak nazywane było to podejście, nie zawsze brało pod uwagę nasycenie azotem nowego przedziału kontrolującego.
Jedynym wyjątkiem jest The Wheel – kołowa wersja DSAT-owskiego Planera Nurkowań Rekreacyjnych, rozpowszechniana przez PADI. Podstawowym celem testowania profili wielopoziomowych przez Powella była weryfikacja kołowej wersji RDP, któreej forma doprowadziła do uproszczenia planowania nurkowań wielopoziomowych, jak również korzystania z innych funkcji Planera, w porównaniu z tabelami konwencjonalnymi. Jednak ani DSAT, ani PADI nie utrzymują, że The Wheel może stanowić substytut komputera nurkowego. Chociaż kołowa wersja RDP umożliwia planowanie nurkowań wielopoziomowych, nie może precyzyjnie śledzić twojego profilu tak jak komputer; nie jest też równie wygodna. Chociaż nurkowanie powinno przebiegać z większej głębokości do mniejszej, komputer nurkowy może prowadzić obliczenia przy powrocie na większą głębokość; The Wheel nie ma takiej możliwości. Mimo to, możliwość planowania nurkowań wielopoziomowych przez The Wheel sprawia, że jest ono dogodne jako urządzenie zapasowe. W razie awarii komputera podczas kosztownego wyjazdu nurkowego, lepsze jest ograniczone i mniej dogodne nurkowanie wielopoziomowe niż żadne. Kołowa wersja RDP jest też świetnym narzędziem do planowania nurkowań z komputerem, ponieważ jest najłatwiejszym sposobem szacowania, ile czasu można pozostać na danej głębokości podczas odbywania nurkowania wielopoziomowego.
Istnieje wygodna zasada przybliżonego wyliczania ekwiwalentnego czasu azotu (equivalent nitrogen time – ENT) na drugiej głębokości podczas dwupoziomowego, pojedynczego nurkowania. Po prostu, pomnóż czas na pierwszej głębokości przez tę głębokość, i następnie podziel przez drugą głębokość. Możesz stosować tą metodę do planowania nurkowania z komputerem jeśli nie masz The Wheel, lecz nie do stosowania innego typu tabeli do planowania nurkowań wielopoziomowych.
ENT2 = (D1 × T1) ÷ D2
Na przykład, wyobraż sobie że chcesz spędzić 20 minut na głębokości 30 metrów, a następie wynurzyć się do głębokości 15 metrów. ENT dla tego przykładu wyniesie 40 minut: (20× 30) ÷ 15 = 40. Następnie odejmij wyliczony ENT od limitu bezdekompresyjnego dla drugiej głębokości. Limit bezdekompresyjny dla głębokości 15 metrów wynosi 80 minut. 80 – 40 = 40, zatem możemy liczyć na dodatkowe 40 minut czasu bezdekompresyjnego na drugiej głębokości. Jeśli ty i twój partner korzystacie z różnych typów komputerów, możecie zauważyć, że podczas wynurzania komputery podają wam różne czasy bezdekompresyjne na różnych głębokościach. Nie licząc drobnych różnic w głębokościach na jakich byliście, różne dopuszczalne czasy bezdekompresyjne zależą od ustawień modelu samego komputera. Komputer, który podaje krótsze czasy bezdekompresyjne podczas planowania, będzie też podawał krótsze czasy podczas samego nurkowania – przy założeniu, że pozostałe parametry są takie same.
